Voorwoord
Als opdracht voor mijn opleiding is het noodzakelijk om te leren hoe een goed rapport geschreven wordt.
Daarom is er als keuzevak “Schriftelijk Rapporteren” ingevoerd.
Mijn opdracht is om een rapport te schrijven dat voldoet aan de eisen zoals gesteld in de opleiding.
Aangezien het onderwerp een vrije keuze is heb ik gekozen voor een technisch onderdeel van een boot waarvan ik de noodzaak van het vervangen hiervan heb onderzocht.
Ik dank een ieder die hieraan geheel belangeloos heeft meegewerkt.
Inhoud
Samenvatting
Dit rapport behandelt het onderzoek naar de noodzaak –of juist niet- om de manchet van een saildrive te vervangen.
De hoofdstukken gaan in op het onderzoek dat door mij is gedaan en op de ervaringen van derden.
Mijn conclusie is, dat het vervangen van de manchet van een saildrive vaak onnodig gebeurt, uitsluitend omdat de garantie is verstreken of dit wordt voorgeschreven door de verzekering.
Hierdoor worden onnodig kosten gemaakt.
De alternatieven die worden aangedragen werken vaak niet of zijn onbetrouwbaar.
Omgekeerd kan bij schade door een gescheurde manchet de verzekering wel een uitkering weigeren.
Verklarende woordenlijst
Saildrive de aandrijving van een boot doormiddel van een motor met schroef, waarbij geen schroefas is toegepast maar een tandwielsysteem in een huis onder de boot uitsteekt (zie ook bijlage I)
Manchet: de rubber afdichting tussen saildrive en bodem van de boot
Afdichtingflap: de rubber afdichting aan de onderzijde van boot
Pakking afdichting tussen vlakken
Zinkanode voorkomt aantasting van metalen delen door zichzelf op te lossen
Opbokken op een steun, bok genaamd, plaatsen van een boot
1 Inleiding
Er heerst grote onzekerheid over de noodzaak tot het vervangen van de manchet van een saildrive van een boot.
Enerzijds wordt door een verzekering vaak aangegeven dat dit noodzakelijk onderhoud is, anderzijds lijkt het onjuist om een manchet te vervangen alleen omdat deze uit de garantie is.
Daarom heb ik een onderzoek ingesteld naar de meningen en ervaringen van deskundigen en ervaringsdeskundigen. Ook de voorschriften van de fabrikanten zijn onderzocht.
In eerst instantie is uitgegaan van het oudste type saildrive: de Volvo Penta. Daarnaast is gekeken hoe andere fabrikanten hiermee omgaan.
Onderzocht is ook of er andere oplossingen bedacht zijn door fabrikanten en de reden waarom deze niet overgenomen zijn door alle fabrikanten of voorgeschreven zijn door verzekeringen.
Tot slot volgt een conclusie van mij en een bijlage met de foto van een saildrive.
2 Onderzoek naar de noodzaak om de manchet van een saildrive te vervangen
In de garantievoorschriften van de manchetten van saildrives wordt meestal een garantietermijn van 5 jaar genoemd. In de latere uitvoeringen is deze termijn vaak verlengd tot een periode van 7 jaar, terwijl de manchetten zelf niet of nauwelijks zijn veranderd.
Deze garantietermijn zegt niets over de levensduur van de manchet.
Immers, een auto met een garantie van 5 jaar gaat beslist langer mee, evenals bijvoorbeeld een wasmachine.
In het eerste geval kan nog worden gesteld dat er wel periodiek onderhoud wordt verricht, maar bij een wasmachine is hier niet of nauwelijks sprake van. Bij een wasmachine heeft een gebrek ontstaan door ouderdom hooguit een waterballet tot gevolg, waarvoor weer opvangbakken worden geplaatst.
Bij een manchet van een saildrive lijkt dit ingewikkelder te liggen, doch niets is minder waar.
Scheurt de manchet, dan zinkt de boot, niets meer en niets minder.
2.1 Het probleem
Verzekeringen hebben in hun bepalingen altijd staan dat er sprake moet zijn van voldoende onderhoud. Soms zijn deze bepalingen onredelijk –bijvoorbeeld schade door een defecte motor wordt soms alleen vergoed als de motor minder dan 3 jaar oud is- en soms zijn deze naar inzicht van de verzekeraar.
Vast staat dat de fabrikant van de manchetten zich wel heeft ingedekt door een datum standaard in de manchet mee te vulkaniseren. Hierdoor is in ieder geval de leeftijd van de manchet te achterhalen en zo vast te stellen of deze binnen de garantieperiode is gescheurd. Het terugvinden van de datum blijkt echter een hele opgave als de manchet nog gemonteerd is: de ruimte is klein, donker en je moet ondersteboven proberen de datum te vinden.
Bij een 2e hands gekochte boot is het dus zaak naar rekeningen hiervan te informeren, als deze aanwezig zijn. Deze kunnen dan in ieder geval als bewijs voor de verzekering worden gebruikt.
De manchet is eigenlijk een flexibele afsluiting van een gat in de boot waar de saildrive doorheen steekt. Gemonteerd met een ijzeren ring en een paar bouten lijkt deze gemakkelijk te verwijderen.
In principe is dit zo, maar hiervoor moet wel de motor uit de boot gehaald worden (of worden opgeschoven), de schroef gedemonteerd en de saildrive worden uitgenomen. Een klusje van ongeveer 10 manuren.
De manchet zelf kost een slordige € 300,-- voor een klein model. Daarnaast is het verstandig om nog een aantel pakkingen en de zinkanode te vervangen. Ook de afdichtingflap aan de buitenzijde van de boot overleeft de reparatie niet.
Vervangen kan niet in het water (je opent eigenlijk de bodem van de boot) dus de boot moet ook uit (en weer in) het water getakeld worden. Op de kant moet de boot worden “opgebokt”.
Hierdoor komen de totale kosten uit op ongeveer € 1200,-- tot € 1500,-- euro, al naar gelang model en uurtarief van de reparateur.
Besparen van de kosten kan door de reparatie zelf uit te voeren. Ook reparatie in de winter, tijdens de winterstalling als de boot toch al uit het water is, kan kosten besparen.
Een dergelijke reparatie is echter alleen weggelegd voor echt handige klussers, die een dergelijke grote reparatie wel aandurven en kunnen.
Een langere interval voor de vervanging levert dan ook een aanzienlijke besparing op.
Over het algemeen wordt er van uitgegaan dat de levensduur van een product ongeveer 3x de garantieperiode is. Het blijkt echter in de praktijk voor te komen –bijvoorbeeld bij auto’s- dat een onderdeel na het verstrijken van de garantieperiode vervangen wordt, omdat er ernstige schade kan optreden als dit onderdeel stuk gaat.
Een dergelijke situatie lijkt hier ook van toepassing te zijn, immers: de boot zinkt bij een gescheurde manchet.
2.2 Het onderzoek
Ik heb mij gericht op het ervaringen uit de praktijk, richtlijnen en deskundigen.
Hiervoor heb ik contact gezocht met een aantal deskundigen, verzekeringsexperts op het gebied van boten en mensen die zelf ervaring hiermee hebben.
Een uitgebreid onderzoek, waarbij bijvoorbeeld de levensduur van een groot aantal manchetten wordt bekeken en van jaar tot jaar de conditie van de manchet wordt bekeken op scheurvorming en slijtage, is niet realistisch. De kosten hiervan staan niet in verhouding tot de mogelijk verkregen resultaten, bovendien mag er van worden uitgegaan dat de fabrikant een degelijk onderzoek gedeeltelijk heeft uitgevoerd zodat in ieder geval een garantietermijn kan worden vastgesteld.
De fabrikant zal proberen om risico door gescheurde manchetten zoveel mogelijk te ontlopen en te beperken tot een eventuele productiefout die door de controle is geslipt. Een (veel) te korte garantietermijn lijkt dus voor de hand te liggen: de fabrikant kiest voor veilig.
2.3 Werkwijze
In eerst instantie heb ik zoveel mogelijk verzekeringen benaderd die een pleziervaartuigverzekering aanbieden. Omdat zij hoogstens verwezen naar polisvoorwaarden en de zinsnede “voldoende onderhoud” heb ik contact opgenomen met schade-experts van de deze verzekeringen. Dit waren vaak dezelfde experts.
Op internet heb ik gezocht naar ervaringsdeskundigen. Het probleem blijkt breed besproken te zijn op botenforums.
Als laatste heb ik contact opgenomen met dealers die deze aandrijvingen nieuw leveren en onderhoud hieraan verrichten.
De voorgeschreven onderhoudvoorschriften zijn vermeld in hoofdstuk 3.5
Aan 57 gebruikers van een saildrive ouder dan 5 jaar is gevraagd wanneer zij de manchet vervangen hebben. Dit is verwerkt in een grafiek.
Omdat er ook ervaringen waren met alternatieve mogelijkheden om defecten vroegtijdig te herkennen is hiervoor een apart hoofdstuk opgenomen.
3 Het onderzoek
3.1 reacties van verzekeringsmaatschappijen
Alle verzekeringsmaatschappijen waren onduidelijk over dit soort zaken. Meestal werd verwezen naar polisvoorwaarden waarin gezocht moest worden.
In alle gevallen werd aangegeven dat er in ieder geval sprake moest zijn van voldoende onderhoud en dat dit bij een schadegeval dan wel bepaald zou worden.
Er werd in geen enkel geval een duidelijk antwoord gegeven op de vraag of de manchet binnen de garantietermijn vervangen moest worden.
Wel werd in alle gevallen aangegeven dat de verzekering bij vervanging binnen de garantietermijn de leverancier van de manchet aansprakelijk kan stellen en dus het minste risico gelopen wordt.
3.2 meningen van schade-experts
Schade-experts wijken niet echt af van de meningen van de verzekeringsmaatschappijen. Zij geven alle wel concreet aan dat het een probleem is als de leeftijd van de manchet niet vastgesteld kan worden, niet aangetoond kan worden dat de manchet door een deskundig bedrijf is vervangen of als de manchet buiten de garantietermijn lek raakt.
In die gevallen zal er mogelijk geen schade-uitkering volgen als dit de directe oorzaak is.
Geen enkele expert gaf aan dat zij zelf een gescheurde manchet hebben meegemaakt.
3.3 reacties van ervaringsdeskundigen
Op internet worden veel forums gevuld met vragen over boten. De vraag over de saildrive komt veelvuldig voor, vooral op het “Zeilersforum”.
Hier zijn de meningen erg verdeeld.
Er blijkt een grote strijd te woeden tussen veiligheid en portemonnee.
Na grondig alle reacties gelezen te hebben blijkt dat er slechts in 1 geval een scheur in de manchet is aangetroffen, waarbij een zeiltocht naar Engeland en terug alleen maar wat extra waterpompen heeft gekost. De boot is niet gezonken. De scheur in de manchet werd overigens toegeschreven aan een beschadiging tijdens het sleutelen aan de motor.
Opmerkelijk zijn de reacties van mensen die –soms na tientallen jaren- de manchet hebben vervangen of dit hebben laten doen.
In 1 geval werd een manchet na 23 jaar vervangen en was het verschil tussen de nieuwe en de oude niet te zien. In alle gevallen werd aangegeven dat de vervanging eigenlijk een voorzorgsmaatregel was en de oude manchet nog in goede conditie verkeerde.
Hij zegt hierover het volgende: “Een hele dag sleutelen, een heleboel geld weg aan onderdelen en ik kon de oude en de nieuwe manchet niet uit elkaar houden. [...] Het lijkt gewoon op geldklopperij.”
Een filmpje op internet toont weliswaar een licht aangetaste manchet, maar ook dit lijkt erg oppervlakkig.
Iedereen die reageert heeft dezelfde mening: deze manchet had nog jaren meegekund.
Als reden voor de vervanging werd meestal opgegeven: voor de verzekering.
3.4 reacties van dealers en onderhoudsmonteurs
Onderhoudsmonteurs en dealers geven allemaal aan dat het verstandig is om een te oude manchet te vervangen. Binnen de garantietermijn vinden zij niet echt noodzakelijk, maar zij geven wel allemaal aan dat de verzekering dan wel moeilijk kan doen bij schade.
Ik heb geen dealer kunnen vinden die een gescheurde manchet heeft gerepareerd waarbij inderdaad schade was ontstaan. Zij geven allen aan dat de vervanging eigenlijk preventief is omdat het technisch wel mogelijk is dat deze lek raakt.
Zij geven ook allen aan dat het niet mogelijk is om de conditie van de manchet te bekijken: aan de binnenzijde heeft deze vrijwel niets te lijden en aan de buitenzijde is deze niet zichtbaar.
3.5 onderhoudsvoorschriften
In de onderhoudsvoorschriften van Volvo Penta saildrive staat dat de manchet iedere 7 jaar –als een soort groot onderhoud- vervangen dient te worden.
Ook hier lijkt dit een preventieve maatregel, ook al omdat de dealers aangeven dat dit niet echt op een jaartje komt, behalve als er schade geclaimd moet worden.
3.6 vervanging in de praktijk
In de praktijk blijkt dat iedereen er een eigen vervangschema op nahoudt. Wellicht is dit niet betrouwbaar, omdat de manchet vaak na de aanschaf van een gebruikte boot vervangen wordt.
Dit blijkt uit onderstaande grafiek:
4 Alternatieve mogelijkheden
Door Yanmar, die later op de markt is gekomen met een soortgelijke saildrive, is een manchet ontwikkeld die een binnen en buitenmanchet heeft. Deze is dus eigenlijk dubbelwandig.
Tussen deze 2 manchetten in bevindt zich een detectiesysteem dat water detecteert. Hierdoor kan een lekkage vroegtijdig worden opgespoord en de binnenste manchet, die het minste te lijden heeft, houdt de boot waterdicht.
Deze methode blijkt echter nadelen te hebben:
- mensen varen door totdat de manchet inderdaad lek is;
- De kosten zijn veel hoger dan van een “gewone” manchet;
- de lekdetectie blijkt veelal storing te geven, waarna de zoemer wordt uitgeschakeld en men vaart gewoon door.
5 resultaten
Uit het onderzoek is gebleken dat het vroegtijdig vervangen van de manchet zinloos is. Er is geen schade gevonden die is ontstaan door een lekke manchet.
De juiste levensduur van de manchet is niet vastgesteld, zodat het juiste tijdstip van vervanging dan ook niet bepaald kan worden.
Vast staat, dat verzekeringen waarschijnlijk niet uitkeren bij een manchet die niet is vervangen volgens het onderhoudsschema als deze schade veroorzaakt en evenmin bij een manchet die niet door een erkend reparateur is vervangen.
6 Conclusies en aanbevelingen
Uit het onderzoek kan worden geconcludeerd dat de noodzaak om een manchet te vervangen niet aanwezig is. Aangezien de juiste levensduur niet bekend is, lijkt het toch wenselijk om de vervanging niet te lang uit te stellen.
Zelf doen geeft wel een besparing in de kosten, maar bij schade zal men dan wellicht zelf een beroep moeten doen op de leverancier, die wellicht ook “ondeskundige montage”zal aanvoeren.
In alle gevallen is de kans erg groot dat er geen schade-uitkering van de verzekering zal volgen als er schade ontstaat door een manchet die te oud is.
Ik beveel dan ook aan de manchet kort na het verstrijken van de onderhoudsperiode te laten vervangen als dit financieel mogelijk is, maar het is in principe geen bezwaar dit enkele jaren uit te stellen mits men zich bewust is van het risico.
Literatuurlijst
Wim Hoogland en Roel Dik
Rapport over Rapporteren, , Wolter Noordhoff (opmaak en opbouw)
Delta Lloyd
Polisvoorwaarden Pleziervaartuigen
Interpolis
Polisvoorwaarden Pleziervaartuigen
Bronnen
Zeilersforum
Zeilen.nl
Mulders motoren
Schraa Watersport
Marina Stavoren
Bijlagen
I foto manchet Saildrive
